FolkIt, 8 juni 2017: Sardinië

In deze aflevering aandacht voor Sardijnse muziek.

Polyfone vokale muziek, zoals die wordt uitgevoerd door viertallen mannen, is bijzonder. ‘cantu a tenòre‘ verwijst niet zozeer naar een stemsoort (tenor) alswel naar een bepaalde manier van zingen. In FolkIt verschillende voorbeelden daarvan: Tenores Ogliastra, Tenores di Sarule en Tenores di Bitti. Het verhaal gaat dat de stemmen een eigen geluid immiteren: de wind, een blatend schaap, een loeiende koe. Verder maakt het gebruik van boventoonzang deze muziek bijzonder. Wellicht de bekendste groep is

Tenores di Bitti:

Tenore Supramonte Orgosolo:

In FolkIt ook typisch Sardijnse instrumentale muziek, gespeeld op launeddas: een blaasinstrument bestaande uit drie pijpen waarmee één speler dus twee onafhankelijke melodieën kan spelen, terwijl de langste pijp een vaste toon voortbrengt. Het schijnt dat 30 eeuwen vòòr Christus al op de voorloper van dit instrument (met twee pijpen) gespeeld werd. De bespeler van het instrument maakt gebruik van circulaire ademhaling.

Helaas geen bewegende beelden van twee legendarische bespelers van de launeddas: Efisio Melis (1890–1970) en Antonio Lara (1886–1979), in FolkIt wel geluidsopnames.

Wèl bewegende beelden van Maria Carta (24 juni 1934 – 22 september 1994):

Maria Carta in The Godfather II:

FolkIt, 11 mei 2017: Griekenland (diverse stijlen)

In FolkIt een gevarieerd programma met Griekse muziek. Muziek zoals uitgevoerd door een Nederlandse groep: Palio Paréa.

Uiteraard aandacht voor Smyrneika, de stijl die oorspronkelijk uit (Griekse) Smyrna (het huidige Turkse Izmir) komt en door Griekse vluchtelingen mee werd genomen naar het huidige Griekenland, onder andere Athene. Daar wordt het Rebetika en ontwikkelt het zich tot een heel gevarieerde muzieksoort die tot op de dag van vandaag populair is in Griekenland.

Een van de belangrijkste componisten/ uitvoerders van de oude Rebetika is Markos Vamvakaris, ook wel de ‘patriarch van de rebetika’ genoemd.

Een van de populairste zangeressen van Rebetika (overigens oorspronkelijk alleen door mannen uitgevoerd) is Katerina Tsiridou.

Katerina Tsiridou met Kompania

Je zou de Griekse ‘folk’ tekort doen wanneer je geen aandacht besteed aan andere stromingen, zowel uit Griekenland zelf als uit andere mediterane landen zoals Italië. Savina Yannatou neemt, met haar Primavera en Salonico, een aparte plaats in met haar aandacht voor onder andere Italiaanse, Spaanse en Noord Afrikaanse muziek.

Savina Yannatou gast & interview in Vrije geluiden, 12 februari 2012

Encardia brengt Italiaanse tarantella’s, zoals ze ook in Griekenland populair zijn.

Protasis, een Griekse uitgever van, o.m., prachtige CDs met Griekse muziek:



… en als aanvulling had ik eigenlijk ‘misirlou’ van Vinicio Capossela willen nemen. Perfecte brug naar mijn volgende FolkIt (over Italië; Sardinië in het bijzonder), maar deze versie van Dick Dale (speel vanaf 1’32”) is ook grappig en daarmee sta je weer met beide benen op de grond…

FolkIt, 13 april 2017: Roemenië (Electrecord)

Gabi Lunca | Romica Puceanu | meer (links)

Roemenië kende tijdens het communisme slechts één platenmaatschappij. Net als in bijvoorbeeld de Sovjet Unie (Melodia) en Hongarije (Hungaroton) bracht die maatschappij alles uit: van klassiek tot pop, van jazz tot volksmuziek. In Roemenië was er Electrecord. Overigens is Electrecord al in 1932 opgericht, dus voor de communistische periode. Na 1990 ging het snel bergafwaarts met Electrecord.

Wat de volksmuziek betreft was er aandacht voor de ‘officiële’ volksmuziek, maar ook voor de muziek die zich meer in de privé-sfeer afspeelde (muzica de mahala).

Naast de onvermijdelijke panfluit en cymbalom bijzondere aandacht in Folkit voor twee dames uit de wereld van de muzica de mahala: Gabi Lunca en Romica Punceanu. Vaak oude opnamen, die technisch nogal gemankeerd zijn, maar laten horen hoe voortreffelijk en virtuoos er gespeeld werd.

Gabi Lunca

Gabi Lunca werd in 1938 geboren en maakte carrière met Roemeense grootheden als Toni Iordache en Ion Onoriu (tevens haar echtgenoot). Zij was tijdens het bewind van Ceausescu een van de populairste zangeressen in het genre. En hoewel haar muziek op de radio werd verbannen naar de vroege ochtend (5 uur) weerhield dat haar fans er niet van met een kop Nescafé te luisteren. Na de afzetting van Ceausescu is ze overgeschakeld op religieus repertoire. Naast zangeres was ze zorgzaam moeder van 4 kinderen. Heel anders verging het haar tijdgenote en zangeres Romica Puceanu. Na de twee filmpjes hieronder meer over haar…


Romica Puceanu

Romica Puceanu werd in 1926 geboren en debuteerde reeds op 14-jarige leeftijd maar was minder  fortuinlijk dan Gabi Lunca: het zat haar niet mee in het liefdesleven en moest dat verdriet verdrinken. Haar carrière werd ook bemoeilijkt doordat ze zigeuner was: het was vrijwel onmogelijk in het buitenland op te treden en plaatopnamen waren ook gemakkelijker geweest indien ze dat niet was. Ze is vergeleken met grootheden als Billie Holiday en Cesária Évora.

Ze overleed in 1996 als gevolg van een auto-ongeluk.

meer…

Robert Garfias: bevat gedigitaliseerde opnamen van oude Selectrecord gramofoonplaten en veldopnamen uit, o.a. Roemenië, Spanje

http://www.socsci.uci.edu/~rgarfias/sound-recordings/romania/romica.html

een prachtige ‘rip’ van Gabi Lunca: Da mama cu biciu n mine

http://music-blog.ro/2012/05/gabi-lunca-da-mama-cu-biciu-n-mine-electrecord-hd/